Erzurum BİM 2. İDD 2018/2740 E. 2020/560 K.

Özeti: Dava; davacıların yakınının eşi tarafından öldürülmesi olayında, idarenin hizmet kusuru nedeniyle tazminat ödenmesi istemiyle yapılan başvurunun reddedilmesine ilişkin işlemin iptali ile maddi ve manevi tazminatın ödenmesine karar verilmesi istemiyle açılmıştır. Manevi tazminat, kişinin malvarlığında meydana gelen eksilmeyi gidermeye yönelik bir tazmin aracı değil, manevi değerlerinde bir eksilme meydana gelen ve yaşama sevinci ve zevki azalan kişinin manen tatminini sağlamaya yönelik bir tazmin aracıdır. Manevi tazminat, olay nedeniyle duyulan elem ve ızdırabı kısmen de olsa hafifletmeyi amaçlar. Belirtilen niteliği gereği manevi tazminatın, zenginleşmeye yol açmayacak şekilde belirlenmesi gerekmekte ise de, tam yargı davalarının niteliği gereği takdir edilecek manevi tazminat miktarının, olayın ağırlığını ortaya koyacak miktarda olması gerekmektedir. Davacıların yakınının eşi tarafından öldürülmesi olayında; olayın günümüzdeki en önemli toplumsal ve sosyal sorunlardan biri olması, davacı çocukların yaşadığı psikolojik travma ve etkisi, duydukları acı ve elem, davacıların sosyo ekonomik durumları ve yaşları göz önüne alınarak manevi tazminatın idare tarafından adı geçen davacılara ödenmesi gerekmektedir.

İSTEMİN ÖZETİ: Van 3. İdare Mahkemesi'nin 19/01/2018 tarih ve E:2015/929, K:2018/190 Sayılı kararının, aleyhlerine olan kısımlarının taraflarca hukuka aykırı olduğu öne sürülerek 2577 Sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesi uyarınca incelenerek kaldırılması istenilmektedir.

SAVUNMANIN ÖZETİ: Davalı idare tarafından istinaf isteminin reddi gerektiği savunulurken, davacılar tarafından savunma verilmemiştir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Erzurum Bölge İdare Mahkemesi 2. İdari Dava Dairesi'nce işin gereği görüşüldü:

KARAR: Dava; davacıların yakını D. Ö.'in eşi tarafından öldürülmesi olayında, davalı idarenin hizmet kusuru nedeniyle tazminat ödenmesi istemiyle yapılan başvurunun reddedilmesine ilişkin işlemin iptali ile çocukları için ayrı ayrı 1.000 TL (miktar artırımı sonrası toplam 112.740,49.-TL maddi), 200.000 TL manevi tazminat, babası ve annesi için ayrı ayrı 50.000 TL, kardeşleri için ise ayrı ayrı 20.000 TL manevi tazminat olmak üzere toplam 4.000 TL miktar artırımı sonrası (112.740,49.-TL) maddi, 1.040.000,00 TL manevi tazminatın yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istemiyle açılmıştır.

İdare Mahkemesince; D. Ö.'in daha önce de kocası tarafından şiddet gördüğü, çocuklarını da alıp ailesinin yanına sığındığı, kocasının şiddetinin devam etmesi üzerine 25.05.2014 tarihinde Sanayi Polis Merkezi Amirliği'ne giderek şikayetçi olduğu, şikayet üzerine yasal işlem yapılarak Van Aile Mahkemesi'nin 27/05/2014 tarih ve E:2014/361 D.İş, K:2014/367 Sayılı kararı ile bir ay süreli koruma kararı verildiği, 15/07/2014 tarihinde Sanayi Polis Merkezi Amirliği'ne tekrar giderek kocası, kocasının annesi ve kardeşinden şikayetçi olduğu, şikayet üzerine yasal işlem yapılarak Van Aile Mahkemesi'nin 16/07/2014 tarih ve E:2014/513 D.İş, K:2014/510 Sayılı kararı ile iki ay süreli koruma kararı verildiği, 02/12/2014 tarihinde Sanayi Polis Merkezi Amirliği'ne tekrar giderek kocası ile kocasının kardeşinden şikayetçi olduğu, şikayet üzerine yasal işlem yapılarak Van Aile Mahkemesi'nin 04/12/2014 tarih ve E:2014/801 D.İş, K:2014/801 Sayılı kararı ile üç ay süreli koruma kararı verildiği, 09/12/2014 tarihinde Sanayi Polis Merkezi Amirliği'ne giderek kocası ile kocasının kardeşinden tekrar şikayetçi olduğu, şikayet üzerine yasal işlem yapıldığı, 16/12/2014 tarihinde D. Ö.'in eşi N. Ö.'in ikamet ettiği adrese gelerek D. Ö.'e saldırdığı, ölümle tehdit ettiği, 29/12/2014 tarihinde Van Aile Mahkemesi'nin 04/12/2014 tarih ve E:2014/801 D.İş, K:2014/801 Sayılı kararı ile üç ay süreli koruma kararı süresi içerisinde eşi tarafından Van İli, İpekyolu İlçesinde bıçakla yaralandığı ve bu olay nedeniyle D. Ö.'in hayatını kaybettiği, olaydan bir kaç gün önce kocası tarafından öldürüleceği bu nedenle korunma talep ettiğine ilişkin ihbarda bulunduğu, ancak idare tarafından gerekli güvenlik önlemlerinin alınmadığı, koruma kararı süresi içerisinde olayın gerçekleştiği hususları göz önüne alındığı, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararında da belirtildiği üzere idarenin pozitif yükümlüğünü yerine getirip gerekli önlemlerin alınması hususunda hizmet kusurunun bulunduğu, maddi tazminat yönünden; maktulenin çocukları İ., Y., R. ve M.'in annesinin desteğinden yoksun kalması sonucu uğradığı maddi zararın tesbiti için dosya üzerinde yaptırılan bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen 30.06.2017 tarihli bilirkişi raporuna göre davacı İ. Ö.'in uğradığı nihai maddi zararının 20.134,01-TL, davacı Y. Ö.'in uğradığı nihai maddi zararının 20.134,01-TL, davacı R. Ö.'in uğradığı nihai maddi zararının 31.366,49-TL, davacı M. Ö.'in uğradığı nihai maddi zararının 38.105,98-TL olduğunun tespit edildiği, bu nedenle toplam 109.740,49-TL maddi tazminatın yasal faiziyle birlikte davalı idare tarafından anılan davacılara ödenmesi gerektiği, manevi tazminat yönünden ise; olayın niteliği D. Ö.'in daha önce de kocası tarafından şiddet gördüğü ve tehdit edildiği, bu hususa ilişkin ilgili güvenlik birimlerine müracaatının olduğu, en nihayetinde, kocası tarafından öldürüldüğü, anılan olay nedeniyle aile bireylerinin büyük bir elem ve üzüntü yaşadıklarının kabul edilmesi gerektiği, ancak yaşanan şiddet karşısında aile bireylerince adli ve idari makamlara herhangi bir başvurularının da bulunmadığı, bu nedenle aile bireylerinin de ihmallerinin bulunduğu hususu göz önüne alınarak, yukarıda ayrıntıları ile aktarılan olay nedeniyle takdiren, D. Ö.'in babası M. Ö. için 10.000-TL manevi, D. Ö.'in annesi A. Ö. için 10.000-TL manevi, D. Ö.in yedi kardeşine yönelik olarak her biri için ayrı ayrı olmak üzere 5.000-TL olmak üzere toplam 35.000,00-TL manevi, D. Ö.'in çocuklarının her biri için 50.000-TL manevi tazminat olmak üzere toplam 255.000,00-TL manevi tazminatın idareye yapılan başvuru tarihlerinden itibaren hesaplanacak yasal faiziyle birlikte davacılara ödenmesi gerektiği, işlem yönünden ise idari eylem nedeniyle açılan tazminat davasından önce idareye yapılan başvurunun reddine ilişkin işlemin idari davaya konu olabilecek kesin ve yürütülebilir bir işlem olmadığı gerekçesiyle, işlem yönünden davanın incelenmeksizin reddine, tazminat yönünden ise davanın kısmen kabulüne, kısmen reddine karar verilmiştir.

Davalı idare tarafından istinafa konu kararın aleyhine olan kısımlarının usule ve hukuka aykırı olduğu iddia edilerek kaldırılması, davacılar tarafından ise anılan kararın çocuklar için hükmedilen manevi tazminatın düşük olduğu ileri sürülerek kaldırılması ve lehlerinde karar verilmesi istenilmektedir.

İdare Mahkemesi kararının maddi tazminatın esası; anne A. Ö., baba M. Ö. ve kardeşler P. İ., Ferdi Ö., A. Ö., Ü. Ö., G. B., I. Ö. ve M. A. Ö. lehine hükmedilen manevi tazminata ilişkin kısmının kaldırılmasını gerektiren bir neden bulunmadığından kararın bu kısmı yönünden, davalı idarenin istinaf başvurusunun reddedilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

Kararın reddedilen maddi tazminat nedeniyle davalı idare lehine vekalet ücretine hükmedilmesine ilişkin kısmına gelince:

Mahkemece fazlaya ilişkin 3.000,00 TL maddi tazminatın reddedilmesine ve işlem yönünden davanın incelenmeksizin reddine karar verilmesine karşın, reddedilen kısım yönünden davalı idare lehine vekalet ücretine hükmedilmediği görülmektedir.

Bu durumda, reddedilen maddi tazminat ve işlem yönünden davanın incelenmeksizin reddi nedeniyle karar tarihinde yürürlükte olan Tarife uyarınca 1.090,00 TL maktu vekalet ücretinin davacılardan alınarak davalı idareye verilmesi gerekmektedir.

Kararın, çocuklar İ., R., M. ve Y. Ö. için takdir edilen manevi tazminat yönünden:

Manevi tazminat, kişinin malvarlığında meydana gelen eksilmeyi gidermeye yönelik bir tazmin aracı değil, manevi değerlerinde bir eksilme meydana gelen ve yaşama sevinci ve zevki azalan kişinin manen tatminini sağlamaya yönelik bir tazmin aracıdır. Manevi zararın başka türlü giderim yollarının bulunmayışı veya yetersiz kalışı manevi tazminatın parasal olarak belirlenmesini zorunlu kılmaktadır. Manevi tazminat, olay nedeniyle duyulan elem ve ızdırabı kısmen de olsa hafifletmeyi amaçlar. Belirtilen niteliği gereği manevi tazminatın, zenginleşmeye yol açmayacak şekilde belirlenmesi gerekmekte ise de, tam yargı davalarının niteliği gereği takdir edilecek manevi tazminat miktarının, olayın ağırlığını ortaya koyacak miktarda olması gerekmektedir.

Bu durumda; D. Ö.'in eşi tarafından öldürülmesi olayında; olayın günümüzdeki en önemli toplumsal ve sosyal sorunlardan biri olması, davacı çocukların yaşadığı psikolojik travma ve etkisi, duydukları acı ve elem, davacıların sosyo-ekonomik durumları ve yaşları, benzer bir olayda Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararında hüküm altına alınan tazminat tutarı göz önüne alınarak, çocuklar İ. Ö., R. Ö., M. Ö. ve Y. Ö. için ayrı ayrı 100.000,00.-TL olmak üzere toplam 400.000,00.-TL manevi tazminatın davalı idare tarafından adı geçen davacılara ödenmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

Açıklanan nedenlerle:

1-) Davalı idarenin maddi tazminatın esası; anne A. Ö., baba M. Ö. ve kardeşler P. İ., F. Ö., A. Ö., Ü. Ö., G. B., I. Ö. ve M. A. Ö. lehine hükmedilen manevi tazminata yönelik istinaf başvurusunun reddine,

2-) Reddedilen maddi tazminat ve işlem yönünden davanın incelenmeksizin reddi nedeniyle davalı idare lehine vekalet ücretine hükmedilmemesine ilişkin kısım yönünden davalı idarenin istinaf başvurusunun kabulüne, reddedilen maddi tazminat ve işlem yönünden davanın incelenmeksizin reddi nedeniyle karar tarihinde yürürlükte olan Tarife uyarınca 1.090,00 TL maktu vekalet ücretinin davacılardan alınarak davalı idareye verilmesine,

3-) Davacılardan çocuklar İ., R., M. ve Y. Ö. için takdir edilen manevi tazminata ilişkin kısım yönünden davacıların istinaf başvurularının kabulüne, kararın bu kısmının kaldırılmasına, çocukların her biri için ayrı ayrı 100.000,00.-TL olmak üzere toplam 400.000,00.-TL manevi tazminat isteminin kabulüne, fazlaya ilişkin manevi tazminat isteminin reddine,

- Kabul edilen 400.000,00.-TL'nin davalı idare tarafından, idareye başvuru tarihinden itibaren işletilecek yasal faizi ile birlikte davacılara ödenmesine,

4-) İş bu karar İlk Derece Mahkemesi yargılaması sonucunda yargılama giderlerine ilişkin kurulan hükümde değişiklik yarattığından bu yeni duruma göre;

a-) Hükmedilen toplam 564.740,49.-TL tazminat miktarı üzerinden hesaplanan 38.577,42.-TL nispi karar harcının davalı idareden tahsili için mahkemesince müzekkere yazılmasına,

b-) İlk derece ve istinaf aşamasında davacıların adli yardım talebinin kabulü üzerine alınmayan toplam 607,28.-TL yargılama giderinin davadaki haklılık oranına göre 297,28.-TL'sinin davalı idareden tahsili için Mahkemesince müzekkere yazılmasına, kalan 310,00.-TL'nin ise davacılardan tahsili için Mahkemesince müzekkere yazılmasına,

c-) Davalı idarenin istinaf başvurusu reddedildiğinden, idarece istinaf aşamasında yapılan yargılama giderinin davalı idare üzerinde bırakılmasına,

d-) Nihai miktar üzerinden yeniden vekalet ücretine hükmedilmesi gerektiğinden ilk derece mahkemesince manevi tazminat için hükmedilen vekalet ücretlerinin kaldırılmasına, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi hükümlerine göre, hükmedilen toplam 455.000,00 TL manevi tazminat üzerinden hesaplanan 39.800,00.-TL vekalet ücretinin davalı idareden alınarak davacılara verilmesine, reddedilen manevi tazminat için ise Tarifenin 10/2 maddesi uyarınca 39.800,00.-TL vekalet ücretinin davacılardan alınarak davalı idareye verilmesine, artan posta ücretlerinin Mahkemesince re'sen müstenife iadesine, 2577 Sayılı Kanun'un 46. maddesi uyarınca kararın tebliğinden itibaren 30 gün içinde Danıştay'a temyiz yolu açık olmak üzere, 16/06/2020 tarihinde oybirliği ile karar verildi.